Projekcije stanovništva: Okrug do 2052. godine gubi grad veličine Požarevca

Projekcije RZS pokazuju da će u 2052. godini broj stanovnika u Braničevskoj oblasti iznositi 101 505, što je za 56.729 manje u odnosu na 2022. godinu. Prema Procenjenom broju stanovnika u 2023. godini Požarevac, bez opštine Kostolac, imao je 56.263 stanovnika. Dakle, do 2052. godine, Braničevska oblast izgubiće grad veličine Požarevca.

Ovo prati negativne demografske trendove koji karakterišu čitavu Srbiju. Na nivou republike, Srbija će do 2052. godine imati oko 5,2 miliona stanovnika, što je smanjenje za 1,5 miliona u odnosu na 2022. godinu. Najveći gubitak stanovništva do 2052. godine desiće se u borskoj i zaječarskoj oblasti, približno za 50 odsto, dok je najmanji gubitak projektovan za beogradsku i južnobačku oblast – manje od 10 odsto.

Negativni prirodni priraštaj i migracioni saldo su dominantni faktori koji doprinose ovom padu.

Najugroženija je opština Golubac, sa predviđenim smanjenjem populacije od 68,6% za trideset godina. U ovoj opštini u odnosu na ostale opštine Braničevskog okruga uticaj obe komponente demografskih promena u 2052. godini biće najveći: migracija -9,3‰ i prirodnog priraštaja -45,3‰.

U Gradu Požarevcu i Velikom Gradištu smanjenje broja stanovnika biće znatno manje, ispod 30% do 2052. godine. 

Kako se navodi u publikaciji, Veliko Gradište je jedina opština u ovoj oblasti sa pozitivnom neto migracijom i ovakav trend, iako sve umerenijeg intenziteta, biće održan do kraja projekcionog perioda.

Proces starenja stanovništva u Srbiji će biti nastavljen, pri čemu će prosečna starost porasti za 2,6 godina – sa 43,8 na 46,4 godine.

Do 2052. godine broj dece uzrasta do 14 godina u Srbiji  biće dvostruko manji od broja osoba starih 65 i više godina. Smanjenje broja stanovnika starosti 15‒64 godine dovešće do toga da će odnos izdržavanih prema radno sposobnim licima biti 3:4, što će predstavljati povećanje opterećenja kontingenta radne snage za više od 25 odsto u odnosu na 2022. godinu.

Zastupljenost populacije starih 65 i više godina u ukupnom stanovništvu porašće sa 21,9 odsto (2022) na 28,5 odsto (2052), a najstarijih – iz starosne grupe 80 i više godina- sa 4,5 odsto na 7,3. Na osnovu tih tendencija, kako je konstatovano, Srbija će sve više postajati zemlja starog stanovništva.

U Braničevskom okrugu prosečna starost stanovništva iznosiće 48 godina u 2052. godini, što je za 1,5 godinu više u odnosu na 2022. godinu.

Grad Požarevac i Veliko Gradište se ističu kao opštine sa povoljnijom starosnom strukturom, sa prosečnom starošću od 46 godina i udelom starijeg stanovništva koji će biti nešto više od četvrtine ukupne populacije. U ostalim opštinama, stariji će činiti oko trećine populacije na kraju projekcionog perioda, dok će svaki deseti stanovnik pripadati kontingentu mladih.

“Opština Golubac ima izuzetno nepovoljnu starosnu strukturu, sa prosečnom starošću od 70,4 godine, gde će fertilni kontingent i mladi ispod 15 godina činiti samo oko 2% populacije, dok će stariji (65 i više godina) predstavljati 79,2%, a lica starija od 80 godina 29,1% ukupne populacije”, navodi se u publikaciji RZS.

U Golupcu će 2052. godine, prema projekcijama, na sto lica radnog kontingenta doći 450 izdržavanih lica, te je upitna sveopšta funkcionalna održivost u okolnostima koje se očekuju prema ovim projekcijama.

U naredne tri decenije uslediće produbljivanje demografske heterogenosti stanovništva u Srbiji: gotovo 50 odsto populacije biće koncentrisano u pet gradova koji su značajniji urbani centri: Beograd, Novi Sad, Novi Pazar, Kragujevac i Niš, dok će druga polovina stanovništva biti neravnomerno distribuirana u preostalih 140 teritorijalnih jedinica.

Procenjeno je da će stopa ukupnog fertiliteta, koja se odnosi na broj živorođene dece po jednoj ženi, imati umereni rast.

Stopa ukupnog fertiliteta pretrpela je tranziciju: od relativno visoke vrednosti 1992. godine od približno 1,8 deteta po ženi, pala je na nivo od 1,4 u 2011. godini, a zatim rasla do nivoa od 1,6 deteta po ženi u 2022. godini. Do 2052. godine predviđa se umereni rast – do vrednosti od 1,7 deteta po ženi na kraju projekcionog intervala.

Učešća rađanja, prema starosti majki, ukazuju na trend odlaganja rađanja, i to najviše ka starosnoj grupi 30‒34 godine, u čitavom projekcionom periodu. Sve indicije ukazuju da je nepovratni momenat kada su se mlade žene, starosti od 20 do 24 godine, najčešće odlučivale na rađanje, što je u proseku u 1992. godini činilo najzastupljeniju starosnu grupu prema ostvarenom fertilitetu.

U narednih 30 godina porast očekivanog trajanja života pripadnika oba pola bio bi približno šest godina, kao i razlika između polova, koja bi ostala na nivou od pet godina

Tako bi u 2052. godini dužina životnog veka žena bila približno 84 godine, a muškaraca 79 godina.

Prilikom izrade projekcija stanovništva Srbije u periodu 2022‒2052. godine primenjen je kohortno-komponentni metod, poznat i kao analitički metod. To podrazumeva da su projekcije zasnovane na pretpostavkama o kretanju fertiliteta, mortaliteta i migracija u posmatranom periodu.

Bazna populacija, tj. broj i starosno-polna struktura stanovništva opština/gradova, procenjena je u početnoj godini projekcionog intervala, na bazi podataka popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. godine.