Srbija druga u Evropi po umiranju od raka grlića materice, prevencija najvažnija

Prema podacima registra za rak Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut”, tokom 2020. godine registrovano je 1.087 novoobolelih žena od raka grlića materice u Srbiji, a 453 žene su umrle od ove maligne lokalizacije.

Rak grlića materice najčešći u šestoj deceniji

Batut ističe da na osnovu najnovijih procena Evropskog informacionog sistema za 2020. godinu, žene u Srbiji se sa stopom obolevanja od 26,3 na 100.000, nalaze na petom mestu u Evropi posle Crne Gore, Rumunije, Estonije i Litvanije.

Stоpe umirаnja od raka grlića materice su visoke. Mortalitet od raka grlića materice je 9,1 na 100.000 žena, što je druga najveća stopa u Evropi, odmah posle žena u Crnoj Gori.

– Kada govorimo o obolevanju, najviše standardizovane stope incidencije od raka grlića materice u 2020. godini, u odnosu na prosečnu stopu incidencije od ove maligne lokalizacije u Republici Srbiji, registrovane su u Zapadnobačkoj, Kolubarskoj, Pirotskoj i Severnobanatskoj oblasti, a najniže u Raškoj, Zlatiborskoj, Zlatiborskoj i Mačvanskoj oblasti. U slučaju letalnih ishoda, više standardizovane stope mortaliteta od prosečne u Republici Srbiji su registrovane u Zaječarskoj, Zapadnobačkoj, Pčinjskoj i Topličkoj oblasti, a najniže u Moravičkoj, Zlatiborskoj, Pomoravskoj i Srednjebanatskoj oblasti – pokazuju podaci Batuta.

Karcinom grlića se češće javlja u uzrastu od 35. godine, ali najviše uzrasno-specifične stope obolevanja su u uzrastu od 50. do 59. godine.

U slučaju umiranja registrovane stope mortaliteta proporcionalno rastu počev od 45. godine i najviše su u uzrastu od 70 do 75 i više godina.

Šta obuhvata ginekološki pregled?

Batut podseća da se Srbija ubraja u zemlje sveta u kojima je uvedena vacinacija protiv oboljenja izazvanih humanim papiloma virusima (HPV), o trošku države, za populaciju dece, oba pola (devojčice i dečaci).

Pored toga važni su i skrining pregledi.

– Pregled za rano otkrivanje raka grlića materice vrši se jednostavnim Papanikolau testom (PAP test). PAP test je jednostavan i neinvazivan test za žene koji utvrđuje da li postoje (abnormalne) promene u ćelijama grlića materice. Кoristi se za skrining i rano otkrivanje raka premalignih i malignih promena raka grlića materice. Pregled se nikada ne radi tokom menstruacije. Dva dana pre pregleda ne bi trebalo da imate seksualni odnos i da koristite vaginalne tablete – navodi se na sajtu Batuta.

Pored PAP testa može se uraditi i HPV skrining test koji sa sigurnošću utvrđuje da li postoji HPV virus ili ne i to putem veoma senzitivne PCR tehnike, a nakon toga i HPV test genotipizacije kojim se otkriva genotip virusa koji spada u visoko ili srednje rizične grupe.

Ove vrste testova se rade u našoj zemlji u cilju prevencije nastanka raka grlića materice i uspostavljanja tačne dijagnoze.

U slučaju da se na osnovu Papa testa zaključi da postoje promene na ćelijama grlića materice, potrebno je uraditi testiranje na prisustvo HPV. Ukoliko je HPV test negativan, manja je verovatnoća da su nastale promene u vezi sa razvojem raka grlića materice.

Pored organizovanog skrininga koji podrazumeva pregled na svake tri godine po pozivu lekara za žene uzrasta od 25. do 64. godine, svaka žena starija od 15 godina ima pravo na redovan ginekološki pregled. Najkasnije tri godine od prvog seksualnog odnosa, treba izabrati svog ginekologa u domu zdravlja i uraditi PAP test.

Prema preporukama Američkog udruženja ginekologa i akušera PAP test se preporučuje svake tri godine od 21 do 29 godina.

Od 30 do 65 godina, žene imaju tri opcije: Papa test svake tri godine, Papa test plus HPV test (ko-test) svakih pet godina ili samo HPV test svakih pet godina.

Obeležavanje Evropske nedelje

Institut za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut”, Кancelarija za skrinig raka zajedno sa mrežom instituta i zavoda za javno zdravlje, obeležiće Evropsku nedelju prevencije raka grlića materice organizovanjem različitih edukativno-promotivnih aktivnosti sa ciljem promocije značaja očuvanja reproduktivnog zdravlja i mogućnosti korišćenja dostupnih mera prevencije u cilju sprečavanja obolevanja i umiranja od raka grlića materice. U znak podrške tokom Evropske nedelje prevencije raka grlića materice, a sa ciljem podizanja svesti o preventivnim pregledima, tirkizno-zelenom bojom koja je zaštitni znak kampanje biće osvetljen Avalski toranj.